การไหว้ผี และการตรวจนับขันหมาก
(Thai Wedding Ceremony Eps.5)
การไหว้ผี
การไหว้ผีเหย้าผีเรือน และผีปู่ย่าตายายที่บ้าน ของฝ่ายเจ้าสาวนี้ เป็นการบอกกล่าวให้ทราบ และเพื่อให้ เจ้าบ่าว ทำการฝากเนื้อฝากตัว จะกระทำก่อน การตรวจนับสินสอด คือเมื่อขบวนขันหมากของเจ้าบ่าว ขึ้นบนเรือน แล้ว เฒ่าแก่ทั้งสอง ฝ่ายจำนำ คู่บ่าวสาวไปไหว้ผี โดยเฒ่าแก่ฝ่ายหญิง จูงมือเจ้าสาว เฒ่าแก่ฝ่ายชาย จูงมือเจ้าบ่าว ให้นั่งคู่กัน
การไหว้ผีนิยมไหว้ที่เสาดั้งกันเรือน หรือที่ตั้งของรูป ปู่ย่าตายายซึ่งเสียชีวิตไปแล้ว การไหว้ผีนั้นนิยมใช้ธูป เพียงดอกเดียว ไม่ใช้สามดอกอย่างไหว้พระ นอกจากเครื่องเซ่นแล้ว อาจมีผ้าไหว้ ที่ทางเจ้าสาว จัดเตรียม หรือจัดมาไว้ด้วย
การไหว้ผีในปัจจุบัน ก็ใช้มือพนมกราบธรรมดา 3 ครั้ง แต่ในสมัยโบราณ จะมีคำกล่าว เป็นพิธีการ ยาวบ้าง สั้นบ้าง ตามแต่จะนิยม เป็นคำบอกกล่าว และขอพร ตามธรรมเนียมของคนไทย ซึ่งเมื่อจะกระทำเรื่องอะไรก็ตาม ย่อมควรบอกกล่าว ปรึกษาผู้ใหญ่ให้ท่านรับรู้
เสร็จจากการไหว้ผีแล้ว จึงทำการตรวจนับสินสอด และทำพิธีไหว้บิดามารดารวมทั้งญาติ ต่อไป
การตรวจนับขันหมาก
เมื่อขบวนขันหมาก มาถึงเรือนของฝ่ายเจ้าสาวเป็นที่เรียบร้อยแล้ว เฒ่าแก่ฝ่ายเจ้าบ่าว จะส่งขันหมากให้ เฒ่าแก่ฝ่ายเจ้าสาว ทำการตรวจนับ ซึ่งต้องทำกันต่อหน้าสักขีพยาน เฒ่าแก่ฝ่ายเจ้าสาวจะทำการตรวจนับเอง หรือส่งขันหมากต่อให้คู่สามีภรรยา ซึ่งเป็นที่เคารพนับถือของพ่อแม่ฝ่ายเจ้าสาว ซึ่งจัดเตรียมไว้ให้ทำหน้าที่ ตรวจนับก็ได้
คู่สามีภรรยาที่จัดไว้นิยมว่า ต้องเป็นคู่ที่แต่งงานกันอย่างถูกต้อง และกินอยู่ด้วยกันอย่างมีความสุข 2 คู่ เมื่อเฒ่าแก่ฝ่ายเจ้าสาวเปิดผ้าคลุมขันหมาก หรือแก้ผ้าที่ห่อหุ้มเตียบและเปิดฝาออกกางไว้ จะเอาแป้งหอม น้ำมันหอม และกระแจะประพรม สิ่งของในเตียบในสมัยโบราณ หากเป็นการตรวจนับสิ่งของในเตียบ ภรรยาจะอุ้มเตียบ เดินตามหลังสามีของตน เข้าไปใน ห้องเรือนบิดามารดา ฝ่ายเจ้าสาวคนละเตียบ วางเตียบทั้ง 4 พร้อมผ้าไหว้ ลงบนผ้าขาวกว้าง 4 ศอก ยาว 4 ศอก ที่ปูไว้กลางเรือน จุดธูปเทียน ดอกไม้สด 2 ช่อ กระทำสักการะเทวดา และผีเรือนผีปู่ย่าตายาย กล่าวบท ชุมนุมเทวดา ให้มาปกปักรักษา เฒ่าแก่ทั้งสองฝ่าย จะนำเจ้าบ่าวและเจ้าสาว ไปทำพิธีไหว้ผี ซึ่งได้แก่ ผีเหย้า ผีเรือน ผีปู่ย่าตายาย ที่ล่วงลับไปแล้ว เสร็จแล้วจึงมีการนับสินสอด
ในการตรวจนับขันหมาก เฒ่าแก่ฝ่ายชาย จะบอกให้เจ้าบ่าว ใส่เงินสินสอด มาเกินที่ตกลงกันไว้กับทาง เฒ่าแก่ฝ่ายเจ้าสาว เล็กน้อย เรียกว่า เงินเกินหรืองอกเงย ซึ่งถือเป็นสิริมงคล แก่บ่าวสาวเชื่อว่า ต่อไปจะทำมาค้าขึ้นร่ำรวย มีชีวิตที่ผาสุก ด้วยเหตุที่กล่าวมานี้ เมื่อทำการตรวจนับ เฒ่าแก่ หรือผู้ที่ได้รับมอบหมาย ให้มีหน้าที่ตรวจนับ จะบอกว่าเงินสินสอด งอกเงยขึ้นแล้ว ทุกคนต่างแสดงความยินดี เฒ่าแก่ผู้ตรวจนับ และพ่อแม่ของทั้งสองฝ่าย จะนำถั่วทอง เมล็ดงา และข้าวเปลือก หรือสิ่งที่เป็นมงคลอื่น ๆ เช่น แป้งหอม น้ำมันหอม มาประพรมคลุกเคล้าเงินสินสอดนั้น
สำหรับสร้อย แหวน กำไลข้อมือ ต่างหูเพชรทอง เฒ่าแก่ฝ่ายหญิงจะให้เจ้าบ่าวสวมใส่ให้กับเจ้าสาวของตน ทุกคนที่เป็นสักขีพยาน ต่างกล่าวคำชมด้วยความยินดี มีการหยอกเย้าในขณะที่ เจ้าบ่าว ใส่แหวนสวมสร้อย ให้เจ้าสาว เป็นที่สนุกสนานครื้นเครง ส่วนเงินสินสอดเฒ่าแก่ฝ่ายหญิง จะห่อผ้าแพรไว้อย่างเดิม แล้วส่งให้ บิดามารดา ของเจ้าสาวนำไปเก็บรักษาไว้
เมื่อตรวจนับขันหมากเสร็จ ฝ่ายเจ้าสาวจะต้องให้ของแถมพก หรือรางวัลแก่ผู้ที่ยกขันหมาก และบริวารขันหมาก สำหรับถาดใส่ขนมนมเนยนั้น เมื่อทำการส่งคืนจะไม่ส่งถาดเปล่า ต้องมีหมากพลูและขนมติดมาด้วย
